W diagnostyce schorzeń prostaty istotne jest wykonanie badania ultrasonograficznego (USG). To jedna z najpowszechniejszych metod obrazowania wnętrza ciała człowieka. Samo badanie jest nieinwazyjne, w pełni bezpieczne i nie ma ku niemu żadnych przeciwwskazań. Dlatego też USG może być powtarzane w krótkich odstępach czasu, jeśli to konieczne. USG wykonuje się przy użyciu sondy przykładanej bezpośrednio do ciała albo (dla uzyskania lepszego obrazu) poprzez wprowadzenie sondy naturalnymi otworami. Wówczas mówi się o USG transwaginalnym (przez pochwę) lub transrektalnym (przez odbyt).
Dla zobrazowania stanu gruczołu prostaty stosuje się najczęściej właśnie badanie ultrasonograficzne transrektalne, zwane inaczej TRUS (transrectal ultrasounds). Głównymi zaletami tej metody są niewielka inwazyjność i szeroka użyteczność.
Lekarz zleca wykonanie USG prostaty po stwierdzeniu łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Podczas badania lekarz wykonujący USG dokonuje jak najdokładniejszych pomiarów gruczołu krokowego. Wyliczona objętość stercza to bardzo ważny parametr diagnostyczny, który staje się kryterium do dalszego postępowania medycznego.
USG TRUS może również wykazać złogi obecne w gruczole prostaty. Ma to szczególne znaczenie dla diagnostyki nowotworu prostaty. W przypadku podejrzenia raka, możliwe jest wykonanie biopsji pod kontrolą ultrasonografu. Wówczas lekarz może najcelniej trafić w niepokojąco wyglądające ognisko tkanki, przez co wynik biopsji będzie bardziej wiarygodny.
Przed badaniem ultrasonograficznym przez powłoki brzuszne należy oczyścić jelita z treści pokarmowej, a na badanie udać się z wypełnionym pęcherzem moczowym. Wówczas obrazowanie będzie w pełni prawidłowe.
Każdy pacjent, którego czeka diagnostyka prostaty, powinien zastosować się do kilku zaleceń.
Dzień przed badaniem:USG prostaty może być wykonywane w dwóch pozycjach. W pierwszej pacjent może przyjąć pozycję kolankowo-łokciową, czyli na czworakach, na kozetce, z wypiętymi pośladkami. W drugiej może leżeć na kozetce na boku, tyłem do lekarza, z wypiętymi pośladkami.
Pacjent rozbiera się i przyjmuje odpowiednią pozycję. Lekarz nakłada na głowicę aparatu żel i wsuwa ją do odbytnicy pacjenta. Głowica aparatu ma obły kształt i jest wąska, co ogranicza dyskomfort w trakcie badania. Lekarz obraca głowicę wokół osi, aby dokładnie obejrzeć całą okolicę badanego obszaru. Po zakończeniu badania pacjent może wytrzeć się i ubrać.